🎭 Η Ηλεκτρική Καρέκλα του Αντρέ Πολ Αντουάν – Το Ρεύμα της Ενοχής και της Συνείδησης ⚡ - Θέατρο με Αγγελή Γεωργία, ραδιοφωνικά θεατρικά έργα

⚡ Υπάρχουν έργα που δεν γράφτηκαν για να διασκεδάσουν· γράφτηκαν για να ταράξουν.

Η «Ηλεκτρική Καρέκλα» του Αντρέ Πολ Αντουάν είναι ένα τέτοιο έργο — μια κραυγή μέσα από τα καλώδια της εξουσίας και του φόβου, που αναγκάζει τον θεατή να αναρωτηθεί: ποιος είναι πραγματικά ο ένοχος; Ο δολοφόνος, ο δικαστής ή η κοινωνία που σιωπά;

⚖️ Η Πόλη των Σιωπηλών

Σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Αμερικής, η Δικαιοσύνη είναι ένα θέατρο χωρίς σκηνή — όπου ο νόμος παίζεται με ρόπαλα και σκοινιά. Ο δήμιος, ο Μπιλ, είναι μια φιγούρα σχεδόν μυθική· ο άνθρωπος που «ξεπλένει» την ενοχή των άλλων, εκτελώντας με τη συνείδησή του σφιγμένη στο χέρι. Όταν ο νέος δήμαρχος αποφασίζει να εκσυγχρονίσει την πόλη, χτίζει φυλακή, δικαστήριο και αγοράζει, με δόσεις, μια ηλεκτρική καρέκλα. Ένα σύμβολο «προόδου» που στην πραγματικότητα μυρίζει πιο πολύ αίμα από τα σκοινιά. Ο πρώτος που θα καθίσει επάνω της είναι ο Γρηγόριος Μπατίστ, καταδικασμένος για βιασμό. Όμως, πίσω από τη φαινομενικά απλή υπόθεση, ξεδιπλώνεται μια κοινωνική αλληγορία για τη βία, την εξουσία και τη νομιμοποιημένη εκδίκηση.

⚙️ Ο Μηχανισμός του Θανάτου

Ο Αντουάν στήνει ένα δικαστικό – ψυχολογικό δράμα που μοιάζει με μηχανή: ψυχρή, μεταλλική, απρόσωπη. Η ηλεκτρική καρέκλα δεν είναι απλώς όργανο θανάτου· είναι η ενσάρκωση μιας κοινωνίας που επιθυμεί να εξουδετερώνει, όχι να θεραπεύει.

Η «πρόοδος» γίνεται κάλυμμα του ίδιου σαδισμού που προϋπήρχε. Ο Μπιλ, παλιός δήμιος των απαγχονισμών, μετατρέπεται σε δούλο της νέας τεχνολογίας. Δεν κατανοεί την αλλαγή· μόνο υπακούει. Ο σερίφης, ο δικαστής, ο γιατρός — όλοι έχουν έναν ρόλο στο τελετουργικό της «νόμιμης» θανάτωσης. Μα κανείς δεν έχει καθαρά χέρια.

💔 Οι Καθρέφτες των Ψυχών

Η σκηνή της εκτέλεσης δεν είναι η πιο σκληρή στιγμή του έργου· είναι η πιο ανθρώπινη.

Καθώς η ένταση κορυφώνεται, οι χαρακτήρες απογυμνώνονται.

Ο δήμιος Μπιλ αρχίζει να ταλαντεύεται ανάμεσα στο καθήκον και στην ενοχή·

ο σερίφης αμφιβάλλει για το ίδιο το δίκαιο·

ο πάστορας χάνει την πίστη του μπροστά στο ηλεκτρικό ρεύμα·

κι ο καταδικασμένος σιωπά, παραδίδοντας στο κοινό τη θέση του τελευταίου μάρτυρα της ανθρωπιάς.

Η Μαρία Μουρέι, η μοναδική γυναικεία παρουσία, γίνεται η φωνή της συμπόνιας – το αντίβαρο στο μεταλλικό ψύχος.

Μέσα από αυτή τη μικρή πολιτεία, ο Αντουάν καθρεφτίζει ολόκληρη την ανθρωπότητα· εκεί όπου η τεχνολογία προηγείται της ηθικής.

🔥 Ψυχολογική Ανάλυση – Το Ρεύμα της Ενοχής

Η «Ηλεκτρική Καρέκλα» λειτουργεί σαν ψυχαναλυτικός καθρέφτης.

Το ρεύμα που διαπερνά το σώμα του καταδικασμένου είναι το ίδιο που διαπερνά τη συνείδηση των θεατών. Ο θεατής δεν μπορεί να μείνει ουδέτερος:

είτε θα ταυτιστεί με τη δικαιολογία της “τάξης”,

είτε θα νιώσει την ανατριχίλα της νομιμοποιημένης δολοφονίας.

Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη – όχι μόνο ηλεκτρικά, αλλά και ηθικά.

Κάθε χαρακτήρας αντιπροσωπεύει μια ψυχική λειτουργία:

ο Μπιλ το ένστικτο,

ο δικαστής τη λογική,

ο πάστορας την πίστη,

ο δημοσιογράφος τη φωνή της κοινής γνώμης.

Όλοι συνδέονται μεταξύ τους με καλώδια φόβου. Και όταν το ρεύμα πέφτει, καίγεται πρώτα ο άνθρωπος μέσα τους.

💭 Προσωπική Ματιά

Ακούγοντας αυτή την ηχογράφηση του 1981, δεν νιώθεις πως απέχεις πολύ από τον σημερινό κόσμο. Η ηλεκτρική καρέκλα μπορεί να έγινε ιστορικό απολίθωμα, όμως το πνεύμα της ζει — σε κάθε κοινωνία που διψά για «δικαιοσύνη» χωρίς έλεος, σε κάθε σύστημα που προτιμά να εξαλείψει τον ένοχο παρά να κατανοήσει την αιτία. Η ερμηνεία του Ανέστη Βλάχου είναι συγκλονιστική· ένας δήμιος που δεν αντέχει να βλέπει τον εαυτό του να πεθαίνει μαζί με κάθε θύμα. Η φωνή της Ελένης Ζαφειρίου χαρίζει βάθος, ανθρώπινη ζεστασιά και θηλυκή ευαισθησία μέσα σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο.

Αυτό το ραδιοφωνικό έργο είναι μια υπενθύμιση πως η πρόοδος χωρίς ψυχή είναι απλώς εξέλιξη των μηχανών, όχι των ανθρώπων.

❓ Ερώτημα προς το Κοινό

Αν σήμερα, αντί για ρεύμα, υπήρχε ένα κουμπί που με ένα «κλικ» θα αφαιρούσε τη ζωή ενός ενόχου, πόσοι από εμάς θα το πατούσαμε χωρίς δισταγμό; Και πόσοι θα κοιτούσαν το χέρι τους μετά, αναζητώντας σημάδια καψίματος στη συνείδηση;

Πρώτη παρουσίαση: 🇫🇷 Γαλλία, 1930 – 🇬🇷 Ελλάδα, 1981

Ηχητική απόδοση: Ελληνικό Ραδιόφωνο – ΕΡΤ, 1981

Μετάφραση & Διασκευή: Αντώνης Θεοδωριάδης

Ραδιοσκηνοθεσία: Μάριος Ρετσίλας

🎙️ Ηθοποιοί

Ανέστης Βλάχος – Μπιλ, ο δήμιος

Βασίλης Τσάγκλος – σερίφης

Χρήστος Ζορμπάς – δικαστής

Λευτέρης Ελευθεριάδης – δημοσιογράφος

Γιώργος Καλατζής – γιατρός

Σταύρος Ξενίδης – πάστορας

Στέλιος Καπάτος – καταδικασμένος