In deze tijden waarin energie schaars en duur is, is het belang van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie duidelijker dan ooit. Bond Beter Leefmilieu streeft daarom naar een systeem waarbij elke Vlaming in 2050 kan rekenen op betaalbare energie geleverd uit 100% hernieuwbare bronnen. Daarnaast moeten we werk maken van een renovatiegolf die onze gebouwen zo snel mogelijk klimaatneutraal maakt, zegt Angelos Koutsis, energie-expert bij Bond Beter Leefmilieu. Leen Smets van SAAMO is het er helemaal mee eens dat dit een win-winsituatie is voor mens en klimaat. Maar hoe pakken we dit concreet aan? Luister naar deze boeiende podcastaflevering van De Kreet van de Planeet.
________________
Dit is een podcast van Bond Beter Leefmilieu | Stem Chloé Van Elsen | Concept & Productie door De Praeters
Welkom bij de Kreet van de Planeet, een podcast van Bond Beter Leefmilieu over de toekomst van onze planeet en al wie erop leeft. In deze aflevering met Angelos Koutsis en Leen Smets hebben we het over oplossingen voor de toekomst van onze woningen en hernieuwbare energie. Veel luisterplezier!
Chloé:Welkom Angelos Koutsis van Bond Beter Leefmilieu en Leen Smets van SAAMO. Vertel eens Leen, wat doe jij bij SAAMO precies?
Leen:SAAMO is een armoedeorganisatie en we werken op bepaalde grondrechten waar mensen in armoede te weinig mee in aanraking komen. Ik werk zelf al bijna 15 jaar rond energiearmoede, dus mensen die problemen hebben met het betalen van hun gas en elektriciteitsrekeningen. En ook alle gevolgen dat dit met zich meebrengt, wat de oplossingen zijn en wat het beleid zou moeten doen om minder mensen in energiearmoede te hebben.
Chloé:Heel fijn om jou mee aan tafel te hebben, want het sociale aspect is ongetwijfeld heel belangrijk in deze discussie. En Angelos, wat doe jij bij Bond Beter Leefmilieu?
Angelos:Ik ben Bond Beter Leefmilieu beleidsmedewerker energie-efficiëntie en groene warmte. Concreet betekent dat ik mij bijvoorbeeld focus op het renoveren van ons gebouwenbestand, dat iedereen in een energie-efficiënte woning kan wonen en dat we op termijn ook weg van het gas kunnen, dat we niet op gas moeten verwarmen, maar bijvoorbeeld op elektriciteit met een warmtepomp.
Chloé:Oké boeiend. Daar gaan we het nu heel uitgebreid over hebben. Uiteraard zijn er doelstellingen gesteld op vlak van energie voor de toekomst. Welke is dat voor Vlaanderen?
Angelos:Tegen 2050 moeten we klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat we naar een energiesysteem gaan dat draait op hernieuwbare energie. We willen ook dat dit systeem duurzaam, betaalbaar en voor iedereen toegankelijk is.
Chloé:Oké, dat is een mooie doelstelling, Maar ik denk dat er heel veel stappen nog zijn voordat we die gaan halen. Wat zijn zo stappen die jullie nu al zien?
Angelos:Een van de grootste werven is bijvoorbeeld het gebouwenbestand. We zitten in België momenteel met een van de minst energie-efficiënte gebouwenbestanden van Europa.
Angelos:Daardoor zijn onze huishoudens kwetsbaar voor energiearmoede en dat betekent ook dat wij heel veel energie verbruiken. Dus tegen 2050 zullen wij ons hele gebouwenbestand moeten renoveren, zodat we energie-efficiënte woningen hebben die ook verwarmen op groene warmte.
Chloé:Ik hoor het woord energiearmoede al twee keer vallen. Leen kan je misschien kort kaderen? Wat is energiearmoede precies?
Leen:Je hebt verschillende manieren om daar naar te kijken. Een van de manieren is dat je 10% van het beschikbare inkomen moet geven aan energie.
Leen:Mensen met een heel laag inkomen zitten heel snel aan die 10%, ook voor de energiecrisis al. Nu met die energiecrisis en met die extreem hoge prijzen is een veel grotere groep dan we die normaal gezien kenne, die in armoede leeft, al veel meer dan 10% van zijn beschikbaar inkomen aan het besteden. Je kan er ook op een andere manier naar kijken. Bijvoorbeeld mensen die energiefacturen hebben die ze niet kunnen betalen of bijvoorbeeld in slechte kwaliteit wonen, waardoor dat ze een hoog verbruik hebben, ook al zijn ze heel spaarzaam.
Leen:Waar wij ook altijd aandacht voor hebben, is ook onderconsumptie, waarbij mensen om te voorkomen dat ze te dure facturen hebben dat ze niet kunnen betalen, extreem gaan besparen. Waardoor dat ze niet meer menswaardig kunnen leven. Bijvoorbeeld wanneer mensen zeggen: het waakvlammetje van de kachel geeft al genoeg warmte dus we verwarmen ons daarmee. Of bijvoorbeeld in de winter. Dat het gezin beneden in de living gaat liggen staan zodat dat toch nog een klein beetje verwarmd kan worden en zodanig dat boven niets verwarmd hoeft te worden.
Leen:Dat zijn zo van die typische voorbeelden. Zo ook mensen die petroleumbuskes gebruiken om het zogezegd het betaalbaar te houden. Maar waardoor ze ook nog eens ongezond en onveilig leven.
Chloé:Schrijnende situaties. Hoe groot moeten we die problematiek inbeelden hier in Vlaanderen?
Leen:Volgens de Koning Boudewijnstichting, die cijfers hebben rond zichtbare energiearmoede, maar ook onzichtbare energiearmoede, zou dat toch rond de 17% zijn. Dus nu met die energiecrisis kunnen we moeilijk zeggen hoeveel het er dan zijn. Als je gaat kijken naar groepen houden wij toch heel veel rekening met mensen die vervangingsinkomens hebben, alleenstaanden of alleenstaanden met kinderen, mensen in huurwoningen, mensen met lage inkomens en mensen met een laag opleidingsniveau. Dat zijn allemaal extra risicofactoren.
Chloé:En ik hoor Angelos zeggen van, het is een kwestie van diepe renovatie. We moeten de gebouwen gaan aanpakken. Dat is een van de belangrijkste maatregelen nu. Ik kan al meteen horen van ja, die gebouwen gaan aanpakken, dat is niet evident voor mensen die het minder breed hebben, of zelfs de energierekening niet kunnen betalen, laat staan het renoveren van hun woning. Hoe hebben jullie daarin in jullie beleidsaanbevelingen vanuit Bond Beter Leefmilieu rekening mee gehouden.
Angelos:Ja, het is echt schrijnend om die problematiek te horen. Het is dus momenteel niet mogelijk voor 40% van de woningeigenaars om zo'n diepe renovatie te financieren.
Angelos:En daarom zou er een systeem van voorfinanciering beschikbaar moeten zijn. Bijvoorbeeld nu zien we ook dat de energieprijzen heel hoog zijn. Uitzonderlijk hoog.
Angelos:Dat betekent ook als je uw woning zou isoleren, dat je meer kunt besparen op je energierekening. Dan kan je systemen bedenken waar dat je bijvoorbeeld het bedrag om je woning te renoveren voorgefinancierd krijgt. Je krijgt dat dan gratis van de overheid of van een private partij wiens risico's gedekt worden door de overheid.
Angelos:En je betaalt dan terug via de besparingen die gerealiseerd worden op de energierekening. Een recente studie van de C Delft heeft zelfs aangetoond dat bij zeker die slecht geïsoleerde woningen, bij wie ook de huishoudens die daarin wonen, het meest risico hebben op energiearmoede, dat daar de winsten die er behaald kunnen worden het grootst zijn en ook de terugbetalingstermijn, het laagste of het kortst is.
Chloé:Hoe kijk jij ten opzichte van zo'n voorfinancieringssysteem?
Leen:Die studie waar je over spreekt, we hebben die ook gelezen en we volgen dat zeker en vast. Dus als daar wordt gesproken van 40% die er moeilijkheden mee gaan hebben, dan gaan er zeker een aanzienlijk deel goed verder geholpen worden met een betaalbare lening. Bijvoorbeeld die recente energielening die uitgebreid wordt. Dat kan voor veel mensen al een oplossing bieden. Maar voor een aantal mensen die nog onder dat niveau zitten, die zo'n lening niet aankunnen, die -en dan denk ik aan Sven, ik mag zeker zijne naam noemen, want die heeft ook getuigenis gebracht toen op die studiedag, daar weten we van en hij zegt dat zelf ook van ja, heb ik dat huis geërfd of wij hebben als koppel dat huis geërfd. Er is zoveel te doen. Er is nog asbest. Er zijn elektriciteitsproblemen. Daar was een lek in het dak dat nu ondertussen met hulp van het OCMW weer is kunnen dichtgemaakt worden. Dat is dan wel opgelost, maar er is zoveel werk dat zelfs die lening en ook de financiële situatie zo precair is dat zelfs die lening geen antwoord gaat bieden.
Leen:En dat komt ook in die studie naar boven. Dan heb je van die bullet-leningen, waarbij je als overheid er mee voor zorgt dat je een bedrag kunt geven aan de mensen die pas op lange termijn, die pas na zoveel jaren terug kan betaald worden, door wanneer dat de woning wordt verkocht of wanneer de woning wordt geërfd. En dat zijn zo wel een van de weinige mogelijkheden om voor arme eigenaars er mee voor te zorgen dat er -en dan gaat het misschien zelfs niet over diepe renovaties- maar dat er toch tenminste een verandering aan de woning kan plaatsvinden, waardoor dat ze ook mee kunnen / ook mee zijn met heel die klimaattransitie en die extreem hoge energieprijzen. En ook tenminste een stap vooruit kunnen zetten.
Angelos:Je hebt wat Leen nu aanhaalt. Dat is wel belangrijk om bij stil te staan. Momenteel is er een heel premiestelsel. Maar uit studies blijkt dat 65% van die premies naar zogenaamde freeriders gaan. Dat zijn mensen die sowieso al zouden renoveren, daar ook de middelen voor hebben en dan ook nog eens kijken welke premies er beschikbaar zijn en kan ik die mooi incasseren. En dat is inefficiënt omgaan met overheidsmiddelen en zetten we beter onze overheidsmiddelen in om de zwakkere groepen in onze samenleving te beschermen of te helpen.
Angelos:Wat Leen ook aanhaalde van die bullet-lening. In die 40% moet er op maat gemaakte en gerichte voorfinanciering zijn. Met de recent aangekondigde Mijn VerbouwPremie en Mijn VerbouwLening, dat is al een stap in de goede richting, maar daarvan maakte van die 40% 36%, dan hebben we nog altijd 36% die geholpen moet worden waarvoor dat er momenteel nog geen voorfinanciering-mechanismes zijn die hun kunnen helpen.
Chloé:Ja want voor de duidelijkheid. Op dit moment bestaan er toch nog geen voorfinancieringsmechanieken?
Angelos:Niet echt. Bijvoorbeeld die Mijn VerbouwLening. Uiteindelijk heb je extra afbetalingscapaciteit nodig op het einde van de maand. Ook al is dat een 0% rente lening. Je moet hem nog altijd afbetalen op het einde van de maand.
Angelos:En, dat begint al direct. Dat begint niet na uw verbouwingswerken. De eerste twee jaar ga je ook nog geen voordeel hebben van die verbouwing. Dus het is een soort van voorfinanciering die de mensen helpt, maar net niet die mensen die geen mogelijk hebben om te renoveren. Dus de overgrote meerderheid kan met deze maatregel nog altijd niet renoveren.
Chloé:Dus veel meer case per case gaan kijken en naar de mens binnen het huis uiteindelijk gaan kijken, eerder dan vanuit een ivoren toren of waar dan ook.
Angelos:Ja en ook de andere voordelen erkennen. Dus je bestrijdt energiearmoede, maar er zijn ook heel veel studies - Leen zal dat wel kunnen beamen - over wat de effecten zijn van energiearmoede voor de economie of de gezondheidstoestand van de mensen. Dus dat brengt ook veel maatschappelijke voordelen mee. Nu brengt dat ook klimaatwinsten mee, want je hebt minder gas verbranden en gaat minder energie verbruiken.
Angelos:Het heeft ook een geopolitiek voordeel, nu met de invasie van Oekraïne door Rusland. We moeten allemaal minder gas verbruiken, dus eigenlijk is het een win-win-win-win verhaal en is het idioot om niet in het renoveren van ons gebouwenbestand te investeren.
Chloé:Want laat ons misschien ook even inzoomen op die klimaatproblematiek naast de armoedeproblematiek die er is. Hoe groot is die problematiek in België of waar is de energieindustrie op dit moment voor verantwoordelijk in België?
Angelos:Het hernieuwbaar aandeel in onze elektriciteitsmix was 17% in 2021. Bijvoorbeeld gebouwen en energieproductie zijn allebei verantwoordelijk voor ongeveer 18%. Ik kan er wel een procentje naast zitten. 18% van de broeikasgassen van België. Dus toch wel een aanzienlijk aandeel.
Angelos:Zeker bij gebouwen weten we wat de oplossingen zij. Bij sommige andere sectoren, zoals industrie, zijn sommige processen moeilijk te elektrificeren of te decarboniseren, maar bij gebouwen weten we eigenlijk wat we moeten doen. Dus ik zou zeggen, we beginnen eraan.
Chloé:Begrijp ik dan goed dat het vanuit de overheid bepaalde zaken aanpakken is, maar ook wel de bewustwording van de burger sensibiliseren?
Angelos:Ik denk dat zeker in deze huidige situatie de overheid wel het signaal moet geven. Want de overheid is momenteel het signaal aan het geven dat er niets aan de hand is en dat alles gaat kunnen blijven, zoals het daarvoor was. Die tendens is wel een beetje doorbroken met de Croo die zei dat we moeilijke 5 à 10 jaar tegemoet gaan. Maar ik vond het wel frappant dat er dan geen lijst van besparingsmaatregelen aangekondigd werden. Want we kunnen wel degelijk iets doen om die 5 à 10 jaar maar 2 jaar te maken. Het lijkt mij gewoon super belangrijk om daar nu op in te zetten.
Angelos:Hoe zorgen we ervoor in die maatregelen dat we daar echt bewust mee omgaan zodat er niemand in de kou blijft staan? Want we hadden het al over maatregelen die dan eerder de mensen die al een bepaalde economische draagkracht hebben, dat zij daar sneller gebruik van kunnen maken. De freeriders zoals je ze noemde. Hoe gaan we daar bewuster mee om?
Angelos:Het klinkt misschien hard, maar ik denk dat we de mensen die het kunnen zullen moeten verplichten. Nu worden er ook heel veel prijssignalen gestuurd met de hoge energieprijzen, dus de mensen die het kunnen, hebben een incentive om het te doen.
Angelos:Maar we moeten zeker zorgen dat die kwetsbare huishoudens beschermd worden. Er bestaat een sociaal tarief, maar het uitgebreid sociaal tarief is in het leven geroepen en is ook verlengd geweest.
Angelos:Maar er zijn ook mensen die daar net buiten vallen en die hebben eigenlijk nu ook wel steun nodig. Dus wij stellen ook voor dat we het sociaal tarief een staart geven, zodat iedereen die bescherming of steun nodig heeft, ook wel de gepaste steun krijgt.
Leen:Sowieso om alles aan te kunnen in de toekomst zal iedereen in energiezuinige woningen moeten wonen. Of dat je het nu financieel aankunt of niet. Dat is de allerbelangrijkste maatregel.
Leen:Om ervoor te zorgen dat energie betaalbaar blijft voor mensen, is sociaal tarief een heel belangrijke factor. Dus het uitgebreid sociaal tarief voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming is een welgekomen maatregel.
Leen:Op dit moment wordt die groep redelijk hard beschermd tegen extreme prijsstijgingen. En inderdaad mensen die daar net boven zitten, die moeten dan wel volle pot betalen, terwijl ze het ook niet aankunnen.
Leen:Dus zo een sociaal tarief, een light systeem of iets dat progressief of prorata is, dat zouden we graag zien komen.
Chloé:Hoe kunnen we ervoor zorgen dat zij die meer verbruiken, ook meer gaan betalen?
Angelos:Ik ben persoonlijk tegen maatregelen die lineair iedereen een korting geven. Want er zijn nog altijd mensen in, zeg maar in Sint Martens Latem die een kasteel van een huis met een zwembad hebben en voor hen maakt het niet uit. Die verwarmen dat allemaal nog.
Angelos:Dus die mensen moet je echt geen korting geven. Want je moet een prijssignaal geven van, hé, dit is echt niet meer oké.
Angelos:En voor de mensen die wel steun nodig hebben, die moet je steun geven. Maar je hebt mensen die nog altijd leven alsof er niets aan de hand is.
Angelos:Zo iemand in een kasteel verbruikt misschien evenveel als 20 gezinnen. In het memorandum staat, en dat is nu heel gevoelig, dat de BTW verlaging voor iedereen is en wij vinden dat het interessanter zou zijn als je gerichte steun geeft.
Angelos:Mensen die wel kapitaal hebben moeten die duurdere prijs effectief wel betalen. Zo hebben ze ook een incentive om te besparen. En met het extra geld dat de overheid dan ontvangt, kunnen ze ook het sociaal tarief of de steun uitbreiden naar de doelgroepen die het echt nodig hebben.
Angelos:Om de link te leggen met wat we daarjuist zeiden. Het sociaal tarief is wel een dure maatregel. Het heeft heel veel impact op het overheidsbudget en eigenlijk zou er nog een extra incentive moeten zijn voor de overheid om te investeren in die voorfinanciering van renovatie van woningen van kwetsbare huishoudens.
Angelos:Omdat een deel van hun wel uit energiearmoede kan gehaald worden indien hun verbruik verminderd wordt of indien ze geen gas gaan moeten verbruiken om te verwarmen, als ze renovatie maatregelen hebben kunnen uitvoeren.
Chloé:Dus het is een soort van vicieuze cirkel. Als we de juiste zaken eerst aanpakken, dan volgen er ook wel andere dingen.
Angelos:Ja, in principe, als je bijvoorbeeld gaat investeren in het renoveren van een woning, dan gaan de kosten die je aan dat huishouden zou hebben gehad, misschien binnen 7 à 8 jaar terugverdiend zijn.
Angelos:Omdat je die persoon uit het sociaal tarief hebt kunnen halen. Omdat die minder moet betalen voor zijn energierekening, heeft hij of zij nu ook zonnepanelen. Dus ik kan energie verbruiken wanneer er ook energie goedkoop beschikbaar is voor die persoon.
Leen:Eigenlijk bestaat daar een antwoord op. Want we hebben het vooral gehad over mensen die een eigen huis hebben, maar heel veel mensen waar wij mee omgaan, die hebben geen eigen huis. Dus die hebben ook geen eigen keuze wat ze zouden doen met de woonst waar ze wonen.
Leen:Als we echt willen of durven kijken. Als we de link tussen het klimaatthema en het sociale thema kunnen leggen, dan is sociale huisvesting de meest complete sociaal rechtvaardige klimaatmaatregel. Op die manier werk je keihard aan armoede en keihard aan het klimaat, want dat is de groep die zelf niet in staat is om zichzelf in een energiezuinige woning te krijgen en dus op die manier ook een energievraag te laten verminderen.
Leen:En dat is essentieel. We hopen dat dit in de toekomst nog meer tot bij de beleidsmakers, de ambtenarij en de publieke opinie komt. Dat een goed geïsoleerde sociale woning essentieel is om die energiearmoede, die klimaatproblematiek en die armoedeproblematiek tegelijk aan te pakken. Dan is het win en win en win en win en win. Zo lang dat mensen niet in die woningen geraken, moeten we ook nog de aandacht hebben naast mensen die een eigen woning niet kunnen renoveren, hoe ga je die verhuurders mee op de kar krijgen?
Leen:Ik hoop dat verhuurders ook wakker gaan liggen van hoe gaat mijne huurder in een pand dat ik bijvoorbeeld nog niet heb geïsoleerd heb, dat betalen. Om welke reden dan ook. Omdat er het budget nog niet is, omdat de goesting er nog niet is, omdat het nog niet doorgedrongen is van ja, misschien moet ik mijn pand ook een keer gaan aanpakken.
Leen:Ik denk dan, maar die verhuurders moeten nu toch ook meer en meer gaan beseffen dat een woning energiezuinig krijgen, dat dit niet alleen een zaak is van mensen die een eigen woning hebben. En die dat dan maar kunnen betalen. Er moet toch meer en meer besef komen dat ook die private huurmarkt beter en energiezuiniger moet van kwaliteit. Enerzijds verhuurders, maar natuurlijk ook het beleid weer. Het beleid. De private huurmarkt is uiteindelijk 20% van de woonmarkt. Dat is niet niks, hè? Dat is geen kleine markt. En er zitten heel veel mensen die niet kunnen overstappen naar eigendomsverwerving, dus daar zitten heel veel mensen die afhankelijk zijn van een verhuurder in welk soort woningen dat ze zitten.
Leen:Dus die private huurmarkt zou een van de grootste zorgenkindjes moeten zijn om daar keihard in te investeren.
Chloé:Hoe kijken jullie daar tegenaan bij Bond Beter Leefmilieu?
Angelos:Leen heeft veel interessante dingen gezegd. We weten dat er op de wachtlijsten voor sociale woningen nu 170.000 mensen staan.
Chloé:Dat is gigantisch.
Angelos:Dat is gigantisch en dat toont ook de schaal van het probleem aan. En dus extra sociale woningen zijn er zeker nodig en we moeten ook zorgen dat dit woningen zijn die klaar zijn voor de toekomst. Dus direct energie-efficiënt en op een duurzame manier verwarmd.
Angelos:Wij pleiten voor 200.000 extra sociale woningen. De 170.000 die nog op de wachtlijst staan, zijn de mensen die er nog in geloofden om zich op de wachtlijst te zetten, maar naar aanvoelen van experts is er waarschijnlijk nog een deel van gezinnen dat zegt van ja, ik doe de moeite niet, want die wachtlijst is toch zo lang. Het gaat me toch niet lukken, dus het is verloren moeite.
Angelos:En als die sociale woningen er komen, ga je ook deels de private huurmarkt kunnen ontlasten.
Angelos:Ik heb al eerder ook gezegd van, voor de mensen die wel het kapitaal hebben, die zullen moeten renoveren en dat geldt ook voor verhuurders. Via de wooncode is er nu een voorstel om tenminste tegen 2030 dit IPC label te hebben. Het verstrengingspad is momenteel niet streng genoeg.
Angelos:Maar je kan via dat framework of beleidsframework wel ervoor zorgen dat de woningkwaliteit geleidelijk aan toch aan een minimumstandaard moet voldoen en tegen 2050 zeker aan onze einddoelstelling moet voldoen.
Chloé:De huizenmarkt, die zucht en puft onder de vraag op dit moment. Dat is een algemeen probleem. We zien daar inderdaad dat moeilijker wordt. Die huurdersmarkt wordt daardoor groter. Het wordt moeilijker om een eigen huis te kopen. Is dat iets van het verleden, een eigen huis kopen? In combinatie met de renovatiegolf die er moet gebeuren, hoe zien jullie dat samenkomen?
Angelos:Dat is een moeilijke. Er zijn stemmen die opgaan dat ja, de Vlaming heeft een baksteen in zijn maag, dus een Vlaming wil zijn eigen woning. Maar er zijn wel stemmen die opgaan dat meer huren ook wel voordelen heeft bovenop economische voordelen zoals flexibiliteit om van job te veranderen en om sneller te kunnen verhuizen.
Angelos:Maar ik denk dat wonen toch nog altijd een belangrijk deel is van de verzekering voor de toekomst of onzeker te zijn dat je veilig bent voor de toekomst. Dus vele mensen zijn wel nog geneigd om daar in te investeren. En voorfinanciering maakt het wel mogelijk om je type innovatie uit te voeren, maar natuurlijk als iemand echt systematisch onvoldoende middelen heeft, gaat die beter in een sociale huurwoning wonen, dan dat die persoon zelf moet proberen een woning te bemachtigen, want dan gaat die zichzelf gewoon in de schulden werken.
Angelos:Die mensen moeten eerder door de overheid ondersteund worden, dan zelf proberen een woning te bemachtigen en dan veel schulden op te lopen.
Chloé:We hebben het nu al veel gehad over renoveren en gebouwen aanpassen. Maar we hebben ook al kort in het begin hernieuwbare energie aangehaald als oplossing. Warmtepompen is daar een veel voorkomend voorbeeld van hoe we met hernieuwbare energie kunnen verwarmen, als alternatief voor gas. Maar dat is vaak geen haalbare optie of geen haalbare kaart voor gezinnen die het niet breed hebben. Wat zijn wel alternatieven? Of hoe kunnen we daarmee omgaan?
Angelos:Dus de vergroening van de warmtevraag is inderdaad een moeilijke kwestie omdat er aan bepaalde randvoorwaarden moet voldaan worden voordat het eigenlijk mogelijk is.
Angelos:Maar nu wordt er wel te nauw gekeken naar warmtepompen. En nu spreekt men altijd over lage temperatuur warmtepompen die enkel werken bij een lage temperatuur afgiftesysteem en een woning die goed geïsoleerd is.
Angelos:Maar er bestaan ook hoge temperatuur warmtepompen die natuurlijk een iets minder rendement halen, ietsje minder efficiënt zijn, maar nog zeker efficiënter dan een gascondensatieketel en geen fossiele brandstof verbranden dus ook en in het pad passen naar klimaatneutraliteit, die wel toepasbaar zouden kunnen zijn bij vele woningen die al enige isolatie hebben, maar nog niet voldoen aan de eind eisen.
Angelos:Maar daar horen we eigenlijk de trias-energetica. Dat is eerst inzetten op energie-efficiëntie, dus dat betekent isoleren van de woningen, daarna uw energieproductie, dus uw warmte in het geval van uw woning vergroenen, dus uw warmtepomp of warmtenet of een zonneboiler, dat hangt een beetje af van waar je woning gelegen is. Wat de alternatieven voor die plaats zijn.
Angelos:Als het niet anders kan, toch fossiel verbruiken, maar dat proberen te minimaliseren en in die transitie gaan we natuurlijk de komende 10 jaren nog woningen hebben die een gascondensatieketel gaan gebruiken.
Angelos:Maar je wilt dat aandeel minimaliseren door te investeren in het renoveren van woningen. Warmte is ook een lokaal gegeven. Elektriciteit kan je makkelijk delen met iemand die 20 km verder van u woont of 100 km verder via het elektrische net.
Angelos:Maar warmte is een lokaal gegeven dus daar lijkt het voor mij ook interessant om dat als een gemeenschap te benaderen en bijvoorbeeld gezamenlijk grondboringen mee te doen. Want dan kan je de warmte onttrekken aan de grond. De efficiëntie van de warmtepomp wordt eigenlijk bepaald door de delta T, dus het verschil tussen de binnen- en de buitentemperatuur. Uw ondergrond gaat altijd een warmere temperatuur hebben in de winter dan de buitenlucht, dus je gaat warmte daar aan onttrekken en dan is de efficiëntie van uw warmtepomp veel hoger.
Angelos:Maar die woningen zijn redelijk duur, dus als je dat als een gemeenschap gezamenlijk kunt doen en ook bijvoorbeeld op gemeenschappelijke gronden, wanneer niet iedereen heeft plaats, niet-iedereen heeft een tuin, dan kunnen we samen op zo’n lokaal warmtenet bijvoorbeeld zitten dat ook wel draait op warmtepompen, maar je deelt eigenlijk samen uw warmte.
Chloé:Ik las in het memorandum ook een aanbeveling rond energiehuizen vanuit het gemeenschapsdenken. Is dat dan ook zo een oplossing? En we houdt dat precies juist in?
Angelos:Momenteel geven energiehuizen advies aan mensen die willen renoveren en hun woning energie-efficiënter maken, ook meer klimaatneutraal. In ons traject van iedereen gaat moeten renoveren, veel mensen hebben de kennis niet, hebben ook niet de tijd of hebben de middelen niet of gaan niet wegwijs raken tussen al de premies en de voorfinanciering mechanismes en die moeten we eigenlijk ontzorgd worden en daar is een grote rol voor de energiehuizen weggelegd. Energiehuizen zijn ook onafhankelijk.
Angelos:Het wordt georganiseerd vanuit de gemeente of intercommunale. Dus dan weet de burger van oké, ik ga naar daar en krijg ik onafhankelijk advies. Terwijlals je naar een private speler gaat, die probeert je de een of andere dag ook altijd iets te verkopen. Dus het vertrouwen dat het degelijke informatie is die de burger echt nodig heeft, gaat groter zijn bij zo’n energiehuis.
Leen:Ik denk ook nog dat er heel veel potentieel zit in energiehuizen. Omdat dat ook de rol van de overheid is om gezinnen te stimuleren, te informeren, te ontzorgen, hulp te bieden. Ja, eigenlijk wat de burger nodig heeft om zijn woning energiezuinig te maken. Er zitten nog heel veel opties zijn om deze grote uitdaging aan te gaan. We zijn al blij dat de energiehuizen bestaan. Zoveel jaren geleden bestonden ze ook nog niet en die hebben ook al een heel traject moeten doormaken van niets tot waar dat ze nu staan. En er zit nog veel potentieel bij de lokale overheden.
Leen:Is het nu een stad op zijn eigen of een gemeente op zijn eigen. Of is het nu een samenwerkingsverband met andere lokale overheden. Dat die dicht bij de burger kunnen staan en samen met de burger die stappen vooruit kan zetten.
Chloé:Absoluut. Er is al een mooie weg afgelegd, maar er zijn nog zeer grote uitdagingen om mee aan de slag te gaan en gelukkig zijn er gepassioneerde mensen die daar elke dag hard aan werken, zoals jullie. Dankjewel Leen en Angelos voor het boeiende gesprek.
Leen:Graag gedaan.
Chloé:Bedankt voor het luisteren. Je vindt deze en alle andere afleveringen terug op bondbeterleefmilieu.be/podcast of via je favoriete podcastplatform. Deel ze met vrienden en familie, want enkel samen maken we het verschil.