In de eerste aflevering van 'Wie dan wel?' interview ik mijn moeder over de titel van deze serie en vertelt Fatima Faïd, fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij, over de manier waarop politiek en activisme met elkaar verweven zijn.

Kijk, lees- en luistertips:

Een kijktip en een luistertip met verhalen die illustreren hoe activisme bijgedragen heeft aan maatschappelijke verandering: De documentaire Crip Camp (op Netflix) over activisme van gehandicapte mensen in de Verenigde Staten, dat mede resulteerde in de 'Americans with Disabilities Act' in 1990. En deze aflevering van 99% Invisible ('De Fiets is Niets') over hoe de Nederlandse fiets-infrastructuur dankzij activisme tot stand kwam.

En lees voor veel goede duiding van de tijd waarin we nu leven, met een pleidooi voor meer concrete organisatie, Naomi Kleins nieuwste boek: Doppelganger.

Illustratie door Lakku Platz. Muziek en geluidseffecten via Pixabay.

Waar was jij vorig jaar, toen je hoorde dat de PVV de grootste partij van Nederland was geworden? Zelf zat ik die avond bij mijn ouders op de bank. Onderweg naar hen toe had ik nog even een tussenstop gemaakt in Utrecht, waar een benefietavond voor Palestina werd gehouden en je je eigen kleding kon laten bedrukken.

In mijn vers geprinte Free Palestine trui keek ik toe hoe de NOS heel neutraal verslag deed van de grote overwinning van Wilders. Ik vond het een pijnlijke gewaarwording, maar ik had me al wel voorbereid op een lange avond met slecht nieuws.

Slecht nieuws voor vluchtelingen. Slecht nieuws voor het klimaat. Slecht nieuws voor mensen die niet in de standaard genderhokjes passen. Slecht nieuws voor mensen die voor het minimumloon werken. Slecht nieuws voor het onderwijs. Slecht nieuws voor de cultuursector.

In de campagne voorafgaand aan deze verkiezingen werd al duidelijk dat dit alles in de ogen van sommigen maar het onderspit zou moeten delven ten gunste van een zogenaamde Goede Oude Traditionele Tijd die weer tot leven gewekt moest worden.

Je weet wel, toen iedereen nog gewoon normaal deed, lees: wit en cis hetero was en niet tegen de stroom inging. Dat is overigens natuurlijk nooit zo geweest, maar dat terzijde. Dus, toen ik de dagen erna betrokken berichtjes kreeg van mensen die vroegen hoe het nieuws bij mij geland was, kon ik niet zeggen dat ik echt in shock was.

In plaats daarvan gebood mijn koppige idealisme me om er een draai aan te geven. Oké, dit is een dieptepunt. Maar als je het dieptepunt bereikt hebt, dan moet het dus daarna ook weer beter gaan, toch? Misschien schudt dit mensen eindelijk wakker, dacht ik. Misschien voelen meer mensen zich nu wel geroepen om iets te gaan doen.

Zelf voelde ik me al een tijdje langer geroepen. Een paar jaar geleden ontdekte ik dat er zelfs in het babyboek dat mijn ouders 30 jaar geleden over me invulden, al een boodschap stond die haast een voorspellende kracht leek te hebben. Ik vroeg mijn moeder om het voor te lezen. Ze zocht het babyboek op. Een plak- en invulboek vol illustraties van Marjolein Bastin.

Ja, die tekende de hele wereld aan elkaar in Libelles, geloof ik. En ja, wel hele leuke tekeningen zijn dat. En dat kun je dan zelf helemaal invullen en aanvullen. En dat heb ik toen denk gekocht, of ik denk dat ik het zelf

gekocht heb. Toen ik in verwachting was van jou. Ik schreef ook wel veel. Dat is ook een soort dagboek geweest toen. Oh, je hebt het hier bij aantekeningen. Dat staat dan erin. Daar heb ik inderdaad een gedichtje van Paul van Vliet in opgeschreven.

Zou je het willen voorlezen?

Jazeker. Het is volgens mij niet het hele gedicht. Maar het is een gedeelte eruit. En het heet dan: Wie dan wel? Als wij niet meer geloven dat het kan. Wie dan wel? Als wij er niet mee komen met een plan. Wie dan wel? Als wij er niet voor zorgen dat de toekomst is geboren voor de kinderen van morgen. Wie dan wel? Als wij onszelf niet dwingen een gat in de lucht te zingen, waar zij in kunnen springen.. wie dan wel?

Ik kan me niet meer herinneren dat ik dit heb opgeschreven. Dit is wel opgeschreven denk ik voordat jij geboren werd. Er staat geen datum in, maar dat denk ik.

Maar ik kan me dat niet specifiek herinneren. Maar ik denk wel dat ik je iets mee wilde geven. En zeker toen jij er nog niet was, dan ben je toch aan het fantaseren. Er komt een kindje, je wist ook nog niet wat er geboren zou worden, wie je zou zijn.

En ik denk dat ik toen dacht van: dit lijkt me een mooi versje om aan jou, degene die mijn kind wordt, mee te geven. Dat denk ik wel.

Laat me helder zijn. Ik beschouw mezelf als een heel nuchtere persoon die niet gelooft dat bepaalde dingen voorbestemd zijn om te gebeuren. Toch, of misschien wel daarom, verraste het me hoe goed deze tekst het verantwoordelijkheidsgevoel weergeeft dat ik zelf ook voel voor de wereld.

Mijn moeder vertelde me dat in de tekst voor haar ook bepaalde zorgen doorklinken die ze dertig jaar geleden over de wereld had.

Ja, ik sta niet altijd fluitend in de wereld. Hoewel, ik probeer wel fluitend in de wereld te staan, maar ik zie ook wel dat er allerlei dingen spelen en echt niet heel veel beter worden.

Of er zijn altijd dingen die spelen. Dus de zin van dat de toekomst is geborgen. Ja, dat blijft een groot iets. En als jij dat ook voelt. Dus aan de ene kant ben ik er heel blij mee dat het dan bij jou ook past.

Dat gedichtje. Want dat wist ik toen nog helemaal niet. Aan de andere kant weet ik dan ook dat jij ook dat serieuze ook weer, dat ik heb doorgegeven. Dat is misschien ook soms wat... Soms zou je willen dat ik,

en jij, en wie er ook gaat volgen, zorgeloos in de wereld staat. Maar dat past niet bij mij en ik ben bang dat dat ook niet bij jou past.

Inderdaad, we kunnen wel stellen dat ik me er ook druk over maak of de toekomst wel geborgen is. En dat is dus niet zo omdat die tekst van Paul van Vliet nou mijn hele jeugd telkens door mijn ouders is herhaald ofzo. Maar toen het tijd werd om na te denken over wat ik zou willen worden, voelde ik wel de sterke drang om iets te gaan doen waar de wereld wat aan heeft.

Ik was immers op deze wereld gekomen met een hoop privileges. Ik ben wit, hetero, cisgender, gezond, heb een Nederlands paspoort, twee liefdevolle ouders die allebei werk hadden en konden sparen, ook voor mijn studie, en ik kon ook nog prima meekomen in het reguliere

schoolsysteem. Dus het voelde als een verspilling om al die privileges vervolgens in te zetten om een of ander bedrijf te helpen om net wat meer winst te maken. Met die redenering ben ik terechtgekomen in mijn huidige baan

bij een activistische en idealistische NGO, de Schone Kleren Campagne. Daar kan ik bijdragen aan de strijd voor betere arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie... en mag ik af en toe boze leuzen schreeuwen tegen bedrijven.

Wages, not jail! Wages, not jail! Wages, not jail!

Het mooie aan de tekst van Wie dan wel is dat hij niet in de ik-of-jij-vorm geschreven is, maar dat het gaat over 'wij'. Een groep mensen die allemaal samen bijdragen aan die toekomst voor de kinderen van morgen.

Als ik meedoe met een actie of meeloop in een protestmars, krijg ik dat wij-gevoel. Ik zie mezelf dan omringd door medestanders en voel dat ik onderdeel ben van een collectief. Ik ervaar heel direct dat ik niet de enige ben die gelooft dat de manier waarop onze maatschappij ingericht wordt, op allerlei manieren rechtvaardiger kan.

Toch is fysiek komen opdagen bij een demonstratie verre van de enige manier waarop mensen de huidige systemen uitdagen. Grenzen ondergraven, de macht bevragen, de zogenaamde markt een beetje verstoren.

Dit is Wie dan wel? Een podcast over mensen die met hun concrete acties de status quo uitdagen. Komende weken hoor je over de uiteenlopende manieren waarop ze dat doen. Door zich te organiseren, door heel precies een recept te volgen of door simpelweg op te staan. En door al die verschillende acties laten deze mensen zien dat de dingen in de wereld niet altijd zo hoeven te gaan als ze nu gaan. Dat het ook anders kan. Zo zetten ze de deur open voor een betere toekomst.

Er zijn mensen die zeggen dat als je echt de wereld wil veranderen, je de politiek in moet gaan. Deze zomer nog publiceerde NRC een groot opiniestuk waarin werd gesteld dat de echte macht in de politiek ligt en dus niet bij bijvoorbeeld protesteren en activisme.

Ja, nee, daar ben ik het helemaal niet mee eens. Nee, dat is echt een misvatting, vind ik.

Fatima 08:11

Ik ben Fatima Faïd, ik ben fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij. Ik doe dit echt al heel lang eigenlijk. Ik zit denk ik nu wel zo'n jaar of tien hier in de raad zeg maar. Eerst als fractievertegenwoordiger dus alleen in de

commissies en daarna ben ik heb ik besloten om raadslid te worden omdat ik dacht van nou misschien is het toch wel leuk om daar verder te gaan met het activisme hier in de Raad. En ik ben ook moeder van een hele leuke dochter. Rollercoaster natuurlijk in mijn leven, zo'n kind. Ze is al twintig, dus dat is al hartstikke leuk.

Ja, zo wordt het toch ook nog een beetje een moeder-dochter aflevering. Fatima wordt er door haar dochter regelmatig aan herinnerddat de politiek ruimte moet maken voor jonge stemmen.

Er is heel veel talent, heel veel jonge talenten. En daar moet ook gewoon plek voor gemaakt worden. En ook voor hun zienswijzes. Ook op links zijn we soms helemaal vastgeroest van: ja, in de jaren zeventig deden we het zo en zo.

Ik denk: ja, weet je, mijn dochter denkt alleen maar jullie zijn gekke hippies. Terwijl ze wel heel activistisch is, maar denkt ja, nee, dat ga ik allemaal niet doen. Ik verzin zelf wel wat, weet je wel. Hun wereldbeeld, kijk ik ben tweede generatie, dus ik heb tuurlijk een hele andere socialisatie dan wat zij heeft.

Mensen die super divers, ben je LHBTQ+, no one gives ene.. moer d'r om, weet je wel. Wij zitten alles nog te problematiseren en plek te geven.

En zij denken, ja, doei, we zijn er lang mee bezig. We gaan echt niet naar jullie luisteren, we zijn er lang bezig met, we doen het al. Voor ons is het helemaal geen probleem. Natuurlijk zullen mensen zeggen, ja, maar dat is maar voor een klein groepje. Nou, ik denk het niet. Dus ook op links moeten we soms hergroeperen, vind ik.

Ook omdat er gewoon andere mensen bij komen. Weet je, mensen van kleur, zwarte mensen, inheemse.. Die gewoon ook uitgesproken meningen hebben over dingen. En die ook soms binnen links niet lekker vallen. Maar ja, elke stem telt.

Daarom zitten we ook in de raad, zeg maar. Dat we het belangrijk vinden dat met name de gemarginaliseerde groepen. Weet je, vrouwen, mensen van kleur, LHBT'ers, dakloos, sekswerkers en allemaal dat soort groepen. Dat die ook zichtbaar in zo'n gremium als een gemeenteraad aanwezig zijn, zitten en daar input kunnen geven.

Omdat je toch ziet dat het vrij elitair, wit, hoogopgeleide mensen zijn die in zo'n raad zitten.

Fatima 10:57

De revolutie is natuurlijk nooit in het parlement, maar is natuurlijk altijd op straat. En veranderingen komen natuurlijk van de straat en uiteindelijk naar heel veel moeite bij bijvoorbeeld een raad of in een parlement.

Buiten parlementaire acties heb je nodig, je hebt die activistische groepen heel hard nodig als partijen in een parlement. Want de druk moet van buiten komen. Er gaat geen druk van binnen uitkomen.

Dat is niet zo. Want iedereen vindt het lekker zeg maar, waar we nu in zitten. Iedereen die hier zit denkt, nou oké weet je al. Ooit moeten we misschien de partijen op links, ooit moeten we misschien wel iets van systeemveranderingetje

komen. Ach, liberalisme is eigenlijk ook wel... Je hebt die druk van buiten nodig. Anders verandert er niks. Dus ik denk dat er veel meer macht buiten ligt en dat soms ook beter georganiseerd moet worden van hoe kan je die macht effectief ook inzetten, dan dat je gaat denken dat het hier gaat gebeuren. Nee, hier gebeurt helemaal niks. Echt niet. Hier gaat niks gebeuren. Als die stemmen er niet komen, dan gebeurt er al helemaal niks.

De verbinding met activisme in de stad is belangrijk voor Fatima en haar partij.

In heel veel acties die er in de stad gebeuren, zijn wij wel altijd op een of andere manier betrokken. Wij doen actief mee aan acties en we helpen mee opzetten en we denken mee. En dat is voor ons ook heel belangrijk.

Weet je, zonder dat zou ik het niet doen. Want zo interessant is het hier binnen natuurlijk allemaal niet. Soms denken mensen dat. Je moet hartstikke veel stukken lezen, het gaat echt nergens over heel vaak. Het staat nooit

in die stukken: we hebben 3 miljoen uitgegeven. No one knows waarom. Het is ook gewoon verdwenen. Dat staat er nooit. Het staat altijd van ja, we hebben het gebruikt, het is niet helemaal precies

geworden. Maar we zijn toch heel blij, weet je wel. Het staat altijd een beetje zo eufemistisch. Dus het is ook soms heel saai, zeg maar. Dat is natuurlijk ook gewoon zo. Dus we hebben het wel echt nodig om die link te hebben met de stad.

Dus dat vinden wij wel cruciaal.

In Den Haag, de stad van vrede en recht, kwamen het afgelopen jaar verschillende keren demonstranten bij elkaar om hun solidariteit voor Palestina uit te spreken. Op het Malieveld en voor de deur van het Internationaal Gerechtshof, waar verschillende zaken werden

aangespannen tegen Israël. De Haagse Stadspartij werkte er ook aan om deze geluiden door middel van moties de raad binnen te halen.Dat ging in samenwerking met een aantal partijen en Fatima heeft het straks onder andere over collega's Yousef Assad van D66 en Robin Smit van de Partij voor de Dieren.

Kijk, er zijn natuurlijk allerlei acties gaande en zo, in de stad waren die ook. En mensen komen dan van joh gaan jullie wat doen? Kijk, dan moet je wel zo slim zijn om te bedenken als wij die moties indienen gaan

we geen meerderheid krijgen. Want wij zijn natuurlijk heel uitgesproken. Dus je moet gaan zoeken van wie van deze mensen gaan we zeggen dat zij de trekker moeten worden. Dat is dus D66 geworden omdat Youssef

heel erg betrokken is bij de Palestina en bij de genocide in Gaza. Betrokken in de zin dat hij er tegen is. Nu klinkt het ineens alsof hij te betrokken is. Dat bedoel ik natuurlijk niet.

En we hebben natuurlijk heel lang met elkaar zitten lobbyen. En zij moeten dat werk doen in hun partij. En daar hebben we wel een beetje een politiek spel omheen moeten doen. Met z'n allen. Maar eigenlijk allemaal mensen van kleur uit de raad.

Behalve bij de Partij voor de Dieren. Dus Robin is ook altijd heel erg betrokken bij alles wat met sociaal en zo te maken heeft. Dus die zei ook gelijk, oh nee, ik wil wel meedenken. En ik ga me hier wel hard

maken. Kijk, en wij hebben ons natuurlijk een beetje low profile in de zin van, ja, wij willen wel dat het genoemd wordt. Als het niet genocide genoemd wordt. Er stond ook een zinnetje over

antisemitisme. Natuurlijk, iedereen is tegen antisemitisme. Wij ook. Al van oudsher. Antifa is natuurlijk ontstaan vanuit antisemitisme. Laten we even de zaken helder hebben van hoe links altijd geageerd heeft tegen antisemitisme.

Maar dan willen we wel dat er ook moslimracisme in komt. Daar moet dan heel erg over on.. Maar wij hadden gewoon de relaxte positie dat we konden zeggen, dit is is ons kader en anders kunnen we het niet steunen.

Dit is ons kader en gaan jullie nou onderling uitzoeken hoe je dat doet.

En daarbij kan een samenspel tussen politiek en activisme een handje helpen.

En dan kan je natuurlijk activisten van buiten zeggen van joh, ga met die praten, ga met die praten, stuur een mailtje. Ga eens bellen, ga vragen, wat gaan jullie eigenlijk doen? En natuurlijk zetten we de druk van de straten ook op, zeg maar.

Met succes.

Maar tot iedereen zijn verrassing, dat is gewoon drie keer gelukt. Tot iedereen zijn verrassing. En toen was er wel een shock op rechts, hè. Want die hadden dat helemaal niet verwacht. Want die dachten, dat gaat helemaal niet lukken. Het was een shock op rechts. Want D66 bleek in dat kamp te zitten.

Dat is de grootste coalitiepartij. Dus dat was een shock. Als D66 niet had meegedaan, dan hadden we het niet gered. En toen drong het ineens door van: shit, ook zwarte mensen, mensen van kleur kunnen zich organiseren in die raad. Dwars door alle politieke partijen heen.

Dit is zo'n belangrijk onderwerp. Raakt ons allemaal ook maar diep persoonlijk. Iedereen voelt zich natuurlijk ook verwant. Dat is gewoon zo. Dat geldt natuurlijk ook voor Joodse mensen trouwens. Het is niet per se dat het alleen maar mensen van kleur zijn.

Ook heel veel Joodse mensen raakt het diep. Dus dat vond ik echt super gaaf om te zien. Dat dat ook een soort statement is. Van dwars door alle partijen heen kan je dus toch, als er zoiets heftigs is.

En tuurlijk gaat er niks veranderen. We zijn een gemeenteraad, hè. We hebben niet ineens landelijk beleid veranderd. Maar het zijn allemaal signalen die wel belangrijk zijn om te geven. Dan kan je zien van ja, dat maakt dus uit als je mensen uitgemarginaliseerde groepen in zo'n gremium als een gemeenteraad, dat maakt het uit, dan kan je elkaar opzoeken,

dan kan je gewoon dingen doen.

Fatima's politieke visie is beïnvloed door de Black Panthers, de radicale zwarte vrijheidsstrijders uit de Verenigde Staten van halverwege de jaren '60 van de vorige eeuw.

Ja, ik vind de Black Panthers heel inspirerend, weet je. Het is wel ook een van de redenen waarom ik ooit, zeg maar, activistisch en politiek actief ben geworden.

Omdat ik wel heel erg geloof in hun manier van, zeg maar, hun methodiek tussen aanhalingstekens, van hoe doe je dat dan. Zelf organiseren en dat ze eerst beginnen met dingen doen voor mensen.

Eerst gewoon dingen doen, gewoon aan hun vragen: Wat heb je nodig? Wat wil je? Waar wil je nou ondersteuning bij? En dat dan gewoon met hen doen. Gewoon heel concreet. Dus niet alleen maar praten over dingen, maar gewoon zorgen dat kinderen ontbijt hebben. Zorgen dat er huiswerkbegeleiding is. En pas daarna ga je praten. Maar daarna ga je zeggen van ja, want heel veel mensen hebben ook angst. En zeker de eerste generatie.

Concreet dingen doen voor mensen is dus één element dat voor Fatima ook bij politiek hoort.

We zijn ook niet te beroerd om gewoon iets te regelen voor mensen in onze eigen netwerk. Van hé, dit en dit is er aan de hand. Weet je, iemand is dakloos geweest, weet niet wat hij moet doen. Weet je wat, we gaan gewoon meehelpen, om zo, laminaat en te behangen en zo.

Dat doen we ook allemaal. Ik vind dat je dan gewoon onderdeel bent van een gemeenschap, maar ook dat je doet wat je zegt belangrijk is.

En dan is er nog een tweede les van de Black Panthers, die ze ter harte neemt.

Maar ook het systeem gebruiken tegen het systeem. Dat vind ik zelf dus heel interessant. Het feit dat ze zich gingen bewapenen, wat in Amerika natuurlijk gewoon mag. Het staat ook daar in hun grondwet, zeg maar.

Dat elke man zich mag bewapenen. Maar er stond natuurlijk niet in de grondwet: elke witte man. Dus zij gebruikten het systeem. Nou oké, elke man. Wij zijn mannen. Wij zijn zwarte mannen, mannen van kleur.

Dus wij mogen ons bewapenen. Dat was zo'n shock dat dat kon. En dat ze dat eigenlijk niet konden tegenhouden. Dat is wat me heel erg aanspreekt. Dus het gebruik van het systeem. Gebruik het systeem tegen zichzelf.

Dat is dus heel moeilijk om dan als systeem daaronder uit te komen. En ga gewoon eerst concreet dingen doen.

Concreet dingen doen, ja daar gaat deze serie dus ook over. En vanaf volgende week ga ik daar dieper op in. Met elke aflevering een ander thema. Ik hoop dat je dan ook weer luistert. Dit was Wie dan wel? Een onafhankelijke productie van mij, Emma Vogt.

Met dank aan proefluisteraars Connor, Loes en Noa. En natuurlijk dank aan mijn ouders. Illustraties door Lakku Platz. Tot de volgende!